Kahve Kelimesinin Kökeni

Kahvenin isminin yani kahve kelimesinin kökeni hakkında farklı rivayetler vardır. Kahve ismi günümüzde farklı dillerde fonetik olarak birbirine yakın olduğu gibi geçmiş zamanda da farklı kültürlerde birbirine yakın isimlere sahip olmuştur.

Köken olarak Arapça’dan gelen bir kelime olduğu (qahwah) ve 17. yüzyılda Türkler aracılığıyla tüm dünyaya yayıldığı kabul edilmektedir. Türkçedeki kahve kelimesi Arapçadaki karşılığı gibi kahve bitkisini değil, bu bitkinin kaynatılması ve demlenmesi ile elde edilen içeceğe karşılık gelmektedir (Taştan 2009:55). Aynı zamanda Arapçadaki kuvvet, enerji anlamına gelen “quwwa” kelimesinden geldiği düşünülebilir. Bir başka rivayete göre de adını, kahvenin ana vatanı olan Habeşistan’da (Etiyopya) kahve yetiştirilen bir bölgenin eski adı olan Kaffa’dan almıştır (Toros 1998:8, Tolga 2017:20).

Kahve kelimesinin kökeni ile ilgili bir başka görüş de kahvenin şarapla olan ortak özelliklerinden kaynaklı olarak isminin şarapla ilgili bir kelime olduğu yönündedir. Bu sebeple isminin “aşağılayıcı” bir sıfat olarak kullanıldığı düşünülmektedir. K-h-v veya k-h-y kökünden gelen kelime, “bir şeyi tiksindirici hale getirme” veya “bir şeye duyulan arzuyu azaltma” anlamındadır. Bunun, kahvenin insanın uyuma isteğini kesmesinden dolayı söylediği düşünülebilir (Yıldız 2007:21).

R. F. Burton’ın 1984’te yayınlanan Binbir Gece Masalları’nın İngilizcesinde kahvenin iştah kesen anlamındaki Akha’dan türediği belirtilmektedir. Özellikle, kişiyi yemekten soğutması yani iştahını kesmesi ile ilgili bir sözcük olarak kullanılmıştır (Evren 1996:16)

. Aynı zamanda bu iki içeceğin verdikleri hoşluk duygusu da bu benzetmeye sebep olmuşutr. Kahveye yakıştırılan iştah kapatma özelliği yalnızca uyku ve gıdadan ibaret değildir. Kahvenin, cinsel ilişki arzusunu söndürdüğü de belirtilmektedir (Hattox 1998:16,59).

Bazı eski kaynaklarda şarabın yanı sıra içki (bade) anlamına da geldiği görülmektedir. Arapça’da, ‘kahve çekirdeği’ ya da ‘kahve bitkisinin meyvesi’ anlamına gelen ‘bunn/bun’ sözcüğünün, Yemen civarında yaygın olarak kullanılmıştır (Şahbaz 2007:4).

Kahvenin yakın dönümdeki isimlerine bakıldığında, Sir James Murray, New English Dictionary’e yazdığı coffee maddesinde, kelimenin Avrupa’da iki tür varlığından bahsetmektedir. Bunlardan biri Fransızcadaki café ile İtalyancadaki caffè, bir diğeri ise İngilizcedeki coffee ve Flemenkçedeki koffie’dir. İkinci türdeki “o” sesinin, Türkçedeki ahv’ın “au” biçimindeki temsili olduğu çıkarılmaktadır. Ancak bu görüşün dayanağı yoktur ve esasen “v” sesi batı dillerinde “ff” sesi ile karşılık bulmaktadır (Taştan 2009:55).